Otoklav, sıvıları kaynama noktasının üzerinde değerlere kadar ısıtabilen, yüksek basınca dayanıklı kaplardır. Sanayide yüksek basınç ve sıcaklık gereken yerlerde, yüksek sıcaklık altında gerçekleşen kimyasal tepkimelerde, sterilizasyonda kullanılır.
İlgili Mevzuat gereği yönetmeliğin Ek III Bakım, Onarım ve Periyodik Kontrol ile İlgili Hususlar bölümünün 1.4 Maddesi gereği; “Periyodik muayene aralığı ve kriterleri standartlarda aksi bir şekilde belirlenmemiş iş ekipmanlarının periyodik kontrolleri ve muayeneleri, varsa imalatçının öngördüğü aralık ve kriterlerde yapılır ibaresi yer almaktadır. Bu hususlar, imalatçı tarafından belirlenmemişse iş ekipmanının periyodik muayene & kontrol, bulunduğu işyerindeki ortam koşulları, kullanım sıklığı ile kullanım süresi gibi bazı faktörler göz önünde bulundurularak, yapılacak risk analizi ve değerlendirmesi sonuçlarına göre, belirlenecek aralıklarda yapılmalıdır. Belirlenen periyodik muayene aralığının ilgili Yönetmelikte olası durumlar dışında bir yılı aşmaması gerekir.” hükmündedir. Otoklavların kullanım sıklığına göre yılda en az “1” kere veya daha fazla aralıklarla olmak koşulu ile mutlaka periyodik kontrol muayenelerinin yaptırılması kanunen zorunludur.
Yüksek basınçlarda çalışan otoklav patlama riskine karşı kontrol edilmelidir. Öncelikle üretim aşamasında kaynak dikiş faktörüne dikkat edilmesi gerekir. Üretim sonrası montajının doğru yapılması gerekir. Basınçlı kaplara zorlayıcı testler uygulanır. Bu testler sırasında kap üzerinde bulunan her nokta işletme sırasında oluşabilecek basınç değerinin 1,5 katı ile test edilir. Otoklava pnömatik veya hidrolik test uygulanır. İçerisi sıvı veya gazla doldurulur ve buna verdiği tepki gözlemlenir. İş sağlığı ve güvenliği açısından otoklav periyodik kontrolleri yapılır.
Yapılmadığı takdirde tehlikelerden en büyüğü tankın infilak etmesidir. İnfilak yani patlama durumunda, etrafa tankın parçaları büyük bir hızla saçılır ve ölümcül kazalara sebebiyet verir. Ayrıca içerisinde bulunan sıvı ve gaz ortama yayılır. Bu sıvı ve gazların yanıcı ve zehirli olması durumu vardır. Havaya karışan zehirli gaz solunum yoluyla insan vücuduna girerek kalıcı sağlık sorunlarına sebep olabilir.
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne göre basınçlı kaplarda temel prensip olarak hidrostatik test yapılması esastır. Bu testler, standartlarda aksi belirtilmediği sürece işletme basıncının 1,5 katı ile ve bir yılı aşmayan sürelerle yapılır. Ancak iş ekipmanının özelliği ve işletmeden kaynaklanan zorunlu şartlar gereğince hidrostatik test yapma imkânı olmayan basınçlı kaplarda hidrostatik test yerine standartlarda belirtilen tahribatsız muayene yöntemleri de uygulanabilir. Bu durumda, düzenlenecek periyodik kontrol raporlarında bu husus gerekçesi ile birlikte belirtilir.
