Dış yıldırımlık sistemi olan paratoner yıldırımın fiziksel etkilerine karşı koruma yaparlar. Doğal afetlerden bizi en çok etkileyen olan yıldırım doğrudan tesise düşmesi halinde ciddi zarar verebilir.
Bu nedenle paratonerlerin yıllık bakım ve ölçümlerinin yaptırılması çok önemlidir. Hem can sağlığı hem de iş güvenliği açısından oldukça önemli olan yıldırımdan korunma tesislerinin bakımı düzenli olarak yapılmalıdır. Standartlar tarafından da bu durum zorunlu hale getirilmiştir.
Öncelikle belirtmemiz gerekir ki; yıldırımdan korunma sistemlerinin topraklanması diğer topraklamalardan ayrı yapılmaz. Lokal eş potansiyel aracılığı ile tesiste bir eş potansiyel oluşturulmalıdır. Aksi halde oluşan direnç farklılıklarından ötürü tesisimize darbe gelebilecektir. Yine paratonerin ve topraklama materyallerinin antikorozif olmasına dikkat edilmelidir.
Paratoner ölçümü yine paratoner bakımı gibi düzenli olarak yapılmalıdır. Ölçüm sonucunda tavsiye edilen değerin üstünde çıkarsa eklemeler yapılarak direnç düşürülür. Topraklama direnci için kimyasal kullanma geçici bir sonuçtur. Bunun yerine ilave çubuk kullanılmalıdır.
PARATONER BAKIMI
• Paratoner tesisatları periyodik olarak en az yılda bir kez kontrol edilmelidir.
• Paratonerin elektriksel direnci sağlam olup olmadığına bakılır.
• Paratoner direğinin sağlamlığı ve yakalama ucunun paslanıp paslanmadığı kontrol edilir.
• İniş iletkenlerinin paratonerle bağlantı noktaları kontrol edilir. (Gevşekse sıkılmalıdır, aksi halde yangına sebep olabilir.)
• Direkteki iniş iletkenleri kroşeleri kontrol edilir.
• İniş iletkenlerinde varsa ekler kontrol edilir.
• İniş iletkenlerinin sürekliliği kontrol edilir, kopma veya her hangi bir çıkma varsa bakır bağlantı klemensleri sıkılmalıdır.
• Zeminden 2 metre yukarıda olması gereken test (ölçüm) klemensi kontrol edilir.
PARATONER ÖLÇÜMÜ
• Paratoner topraklaması ve diğer bütün cihazların topraklamaları kesinlikle ayrı yapılmamalıdır. Eş potansiyel bara yapılıp tüm topraklamalar bu barada birleştirilir. En uygun olanı temel topraklaması yapıp topraklamaları eş potansiyel baraya bağlamaktır.
• Buna imkân yoksa levha yerine topraklama çubuğu çakılarak yapılabilir. Topraklamada önemli olan temas yüzeyi ve korozif etkilere dayanımı düşünülerek yapılmalıdır.
• Topraklama çubuklarının aralıkları çubuk uzunluğunun iki katı uzunluğunda ve mümkünse kaz ayağı şeklinde yapılmalıdır.
• Topraklama çubukları iniş iletkenleri ile toprak yüzeyinin en az 10-15 cm altında birbirine bağlanmalıdır. Bunun nedeni kışın toprak yüzeyi 5 cm’ e kadar donabiliyor olmasıdır.
• Topraklama çubuğu ile iniş iletkenleri iki şekilde bağlanabilir. İlki termokaynak yöntemi; bir grafit kalıp içerisine bakır oksit konularak ateşleşlenir, oluşan yanma sonunda topraklama çubuğu ve iniş iletkeni birbirine kaynamış olur, bu yöntemdeki uygulamalarda yapılan yanlışlıklar nedeniyle zaman içerisinde bu kaynaklarda kopmalar meydana gelmektedir. İkincisi ek klemens yöntemi; topraklama çubuğu ve iniş iletkenleri et kalınlığı yeterli olan ek klemensi ile iyice sıkılıp sadece ek yerine zift, yağlı boya vs. sürülerek geçiş direncine engel olacak oksitlenmeler ve korozif etkilerden korunumu sağlanır.
• Topraklama direnci ölçümü için; iniş iletkenleri test klemensinden ayrılır, topraklama megeri kullanılarak direnç ölçülür.
• Topraklama ölçümü sonucunda direnç değeri en fazla 10 ohm olmalıdır.
• Eğer paratoner topraklaması direnci 10 ohm üzerinde çıkarsa ilave çubuk çakılarak direnç düşürülebilir.
• Topraklama direncinin düşürülmesi için çeşitli kimyasallar piyasada satılmaktadır. Korozif etkileri ve çevreyi kirlettikleri için biz önermiyoruz.