AB ile uyum çalışmaları kapsamında birçok alanda köklü değişiklikler yaşanıyor. Bu alanlardan biri de yapı sektörüdür. Bu bağlamda olmak üzere yapı elemanlarını yangına karşı dayanım performanslarına yönelik Avrupa Birliği ülkelerinde kabul edilen yeni sınıflandırmalar ve yaklaşımlar da ülkemiz yasal düzenlemelerine uyarlanmıştır. Bu çerçevede yapı malzemeleri sektörümüzde yangın güvenliği alanında oldukça önemli bir değişim yaşanmıştır.
Gelişmiş ülkelerde yapı malzemelerine yönelik yangın güvenlik önlemleri ile ilgili ciddi yasal düzenlemeler ve yerel standartlar bulunmaktadır. Bu esaslar yangın risklerini en aza indirmeyi amaçlamaktadır.
Bunun yanı sıra yapı malzemeleri üreten firmalara da uygun ve etkin önlemlerin hangi koşullarda sağlanabileceği konusunda yol göstermektedir. Esasen ülkelerin yangın güvenlik önlemlerine yönelik yasal düzenlemelerin büyük bir kısmı yapı malzemeleri ve yapı elemanları ile ilgilidir.
Bu bağlamda her ülkenin yapı malzemeleri ve yapı elemanlarını kendi yasal düzenlemeleri ve yerel standartlar içinde değerlendirmesi, her ülkeye ait farklı standartların, sınıflandırma şekillerinin ve değerlendirme kriterlerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu yüzden Avrupa Birliği ülkeleri arasında ortaya çıkan farklı yaklaşımları düzenlemek ve yapı malzemelerinin üye ülkeler arasında serbest dolaşımını sağlamak amacı ile 89/106/EEC sayılı Yapı Malzemeleri Direktifi yayınlanmıştır. Bu direktif yapı malzemelerine ve yapı elemanlarına genel bir yaklaşım getirmektedir.
Bahsi geçen direktif, Avrupa Birliği ülkelerinde uygulanan yeni yaklaşım direktifleri çerçevesinde oluşturulan yirminin üzerinde ürün grubundan biridir. Yapı Malzemeleri Direktifi kendi içinde altı temel gerekliliği barındırmaktadır.
Önem sırasına göre bu gereklilikler şu şekildedir:
Mekanik dayanım ve stabilite
Yangın durumunda emniyet
Hijyen, sağlık ve çevre
Kullanım emniyeti
Gürültüye karşı korunum
Enerjiden tasarruf ve ısı korunumu
Bunlar arasında yangın durumunda emniyet konusu beş alt gereklilik içermektedir. Bu alt gereklerden ilki, inşa edilen yapının yük taşıma kapasitesinin belli bir süre azalmaması, yani yangına karşı direnç ve fire dayanıklılığıdır. Avrupa Birliği ülkelerinde ve ülkemizde yapı elemanlarının yanına karşı dayanım performansı veya yangına karşı direnç performansı bu bakımdan önemli bir konudur ve yetkili laboratuvarlarda gerçekleştirilen yangına karşı dayanım testleri, yapı malzemelerinin yangın karşı dayanımlarını arttırmayı hedeflemektedir.
Yapı malzemelerinin yangına karşı dayanım performanslarına yönelik sınıflar, 2000 yılında yayınlanan 2000/367/EC sayılı kararda açıklanmıştır. Bu sınıflandırma, Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) tarafından yayınlanan EN 13501-2, EN 13501-3 ve EN 13501-4 standartlarında yer almaktadır.
Ülkemizde de Türk Standartlar Enstitüsü (TSE) tarafından bu standartlar şu başlıklar altında yaynlanmıştır:
TS EN 13501-1 Yapı mamulleri ve yapı elemanları, yangın sınıflandırması - Bölüm 1: Yangın karşısındaki davranış deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma
TS EN 13501-2 ... Bölüm 2: Yangına dayanım deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma (havalandırma tesisatları hariç)
TS EN 13501-3 ... Bölüm 3: Bina hizmet tesisatlarında kullanılan mamuller ve elemanlar üzerinde yapılan yangına dayanıklılık deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma: Yangına dayanıklı hava kanalları ve yangın damperleri
TS EN 13501-4 ... Bölüm 4: Duman kontrol sistemlerinin bileşenleri üzerinde yapılan yangına direnç deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma
TS EN 13501-5:2016 ... Bölüm 5: Çatıların dış yangınlara maruz bırakılması deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma
TS EN 13501-6 ... Bölüm 6: Elektrik kablolarındaki yangın deneylerinin reaksiyonlarından elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma
TS EN 1634-1 Yangına dayanıklılık deneyleri-Kapı ve kepenkler-Bölüm 1: Yangın kapıları ve kepenkleri
Bu standard düşey ayırma elemanlarındaki açıklıklara montaj için tasarımlanmış kapı ve kepeNklerin yangına dayanıklılığının tayin metodunu kapsar.
TS EN 16034 Yaya geçişine uygun kapı takımları, endüstriyel, ticari, garaj kapıları ve açılabilen pencereler – Ürün standart, performans ve özellikleri –Yangın direnci ve/veya duman kontrol özellikleri
TS EN 14351-1 + A1 Pencereler ve kapılar - Mamul standardı, performans özellikleri - Bölüm 1: Pencereler ve yaya geçişine uygun hazır dış kapılar - Yangına direnç ve/veya duman sızıntısını önleme özellikleri olmayan
TS EN 1191 Pencereler ve kapılar-Tekrarlanan açılma ve kapanmaya karşı direnç - Deney metodu
TS EN 1634-3 Yangına dayanıklılık deneyleri - Kapı ve kepenkler - bölüm 3: Duman kontrol kapıları ve kepenkleri
TS EN 1634-1 - Yangına Dayanıklılık Deneyleri -Yangın Kapıları ve Kepenkleri için Bütünlük (E), Yalıtım (I1 veya I2), Işıma (W) değerlerine bakılmakta olup ürünün yangına dayanım sınıflandırması için dakika cinsinden sınıflandırma gerçekleştirmektedir.
TS EN 1366-4+A1 - Servis Tesisatı için Yangına Direnç Deneyleri - Doğrusal Bağlantı Contaları deneyleri duvarlar ve doğrusal bağlantı contaları için yangına dayanım deneyleri olarak gerçekleştirilmekte olup deney sınıflandırılması TS EN 13501-2 standardına göre Bütünlük (E), Yalıtım (I1 veya I2), Işıma (W) değerlerine göre özel deney kapsamında yapılmaktadır.
TS EN 81-58 - Asansör Kat Kapıları için Yangına Karşı Dayanıklılık Deneyleri
Bir yapı malzemesinin yanına karşı dayanım performansını belirlemek için şu temel kriterler esas alınmaktadır:
Yük taşıma kapasitesi: Bir yapı malzemesi yangına maruz kaldığı zaman belli bir süre yapısal kararlılığını yani stabilitesini koruma gücü.
Bütünlük: Bir yapı malzemesi yangına maruz kaldığı zaman sıcak gaz ve alev geçirmezlik gücü.
Yalıtım: Bir yapı malzemesi yangına maruz kaldığı zaman aleve maruz kalan yüzeydeki sıcaklık artışına dayanma gücü.
Ülkemizde, uyum çalışmaları çerçevesinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, Avupa Birliği ülkelerinde yayınlanan 305/2011/EU sayılı Yapı Malzemeleri Tüzüğü doğrultusunda, Yapı Malzemeleri Yönetmeliği çıkarılmıştır. Bu yönetmelik, yapı malzemelerinin temel özelliklerini, performans beyanlarını ve yapı malzemelerine CE işaretinin konulmasına yönelik esasları düzenlemektedir. Bu testler başlıca yangın kapısı, yangın koruma duvarları, metal kapı, polystren kapı, yangın bariyerleri, diğer kapılar, pencereler, izolasyon malzemeleri, yapı malzemeleri, ısı yalıtım malzemeleri, endüstriyel ürünler, yapı içerisinde kullanılan süsler, aksesuarlar ve sıvalar gibi bir çok kapsamda ürünlere uygulanmaktadır.
